Opgroeien, volwassen worden. We gaan in dit proces door verscheidene fases. Voor de één wat heftiger – ook voor hun omgeving – dan de ander, maar uiteindelijk komen we allemaal op een bepaald soort punt: volwassenheid.
In deze volwassenheid lijken de menselijke eigenschappen voelen en aanraken in onze cultuur toch een beetje te worden ondergesneeuwd.
In de afgelopen eeuwen ligt de nadruk steeds meer en meer op het denken: intellectueel presteren wordt belangrijk(er) gevonden.
Daar moet veelal en voornamelijk het persoonlijke contact nuttig & efficiënt zijn. Dat de afgelopen jaren zoveel mensen getroffen zijn door een burn-out – naast dat mensen overspannen raken, hebben ook veel mensen helaas last van onbegrepen lichamelijk klachten – is hier zo’n typerend gevolg van. Mensen lopen gewoonweg tegen de harde kanten van deze maatschappij aan en op den duur lopen ze vast.

Als voelers

geboren,

tot denkers

gemaakt.

Het leven lijkt toch een soort van maakbaar, denken we, als we het maar goed organiseren. Het lijkt erop dat wij ons leven zo goed mogelijk moeten ‘managen’ om te kunnen overleven in deze wereld. Door deze behoefte aan controle en maakbaarheid komt ook de wens om het leven, ziekte(s) en de dood te beheersen. Zolang we dit onder controle hebben, past dit in ons leven.

Neem bijvoorbeeld ziek zijn: eigenlijk mogen we niet ziek zijn. Punt.
Hoe lang loop jij (stiekem) wel eens door, terwijl je lichaam eigenlijk aangeeft dat het niet helemaal in orde is. Luister je dan naar je lichaam? Of ga je nog even door en pas als je echt “ziek genoeg” bent en moeite hebt het bed uit te komen, dan meld je je ziek? 
Twee maanden geleden, toen we net de Corona maatregelen te horen kregen hebben vast meer mensen verbaasd gekeken over de maatregel rondom verkouden zijn. Voor Corona gingen we echt wel nog door met werken en alle andere dingen in het leven, dan dat we ons ziek melden. Zelfs nu, ondanks deze regel, gaan mensen toch nog hoestend en snotterend de deur uit.
Nog een “mooi” voorbeeld: Hoe vaak geef jij, als mensen aan jou vragen ‘Hoe gaat het met je?”, het antwoord: ‘Goed. Druk, druk, druk.’
Want iedereen is druk, druk, druk, druk….

Het oude vs het nieuwe denken

Dat dit langzaam aan “het nieuwe volwassenheid” is geworden is niet heel gek hoor. Het magisch, goddelijk, spiritueel denken van vóór de moderne tijd heeft in de afgelopen honderd jaar plaatsgemaakt voor een toenemend technisch denken. 

Wie weet nu bijvoorbeeld nog welke planten en kruiden geneeskrachtig zijn en welke werking zij hebben?
Wie kan nog aan de lucht, de wolken en de gedragingen van vogels zien welk weer het wordt?

Ook ik maak me hier schuldig aan en realiseerde me dit toen ik begon met mijn vrijwilligerswerk bij een ecologische moestuin: ik ben echt opgegroeid met de supermarkt! Gemakkelijk, altijd toegankelijk en het liefst altijd op voorraad, want is het schap even leeg tja dan baalde ik stiekem wel dat ik er naast greep. Terwijl gewassen echt maar een bepaalde periode per jaar horen te groeien. Ook hoe producten “er uit moeten zien” en dat dit echt niet is hoe groenten er uit zien als zij vrij in de natuur (zonder wetenschappelijke bemoeienis) groeien. Ook de verrassende smaken, die toch echt wel veel lekkerder zijn dan die van de groenten uit de supermarkt.
En voor de weervoorspelling? Daar gebruik ik mijn telefoon voor, zo handig die app. Hierin ben ik echt niet de enige. De vele verschillende apps die verschillende varianten met betrekking tot het weer hebben (denk weer-, pollen-, muggenvoorspelling enz.) zijn er niet voor niks.
We zijn het verleerd om te kijken naar de natuur en wat deze ons vertelt en voorspelt. Die app heeft mij af en toe voor een verrassing bezorgd, als ik dan toch een tikkeltje geïrriteerd in een onverwacht nat pak ergens verschijn. Want ‘Heej, dat was zó niet voorspeld op de app!’
In mijn irritatie moet ik dan meteen aan mijn opa denken en dat ik gewoonweg iets beter had moeten luisteren, opletten & vooral opslaan toen ik kleiner was en hij vertelde over de reactie van dieren op het land en in de lucht als er een bepaalde weersverandering aan zat te komen.

De wetenschap

Voorop marcheert de wetenschap, dat ervoor zorgt dat het leven zó ontzettend snel gaat. Soms zelfs sneller dan dat jij & ik het in de gaten hebben. Dit bewijzen wel de ontwikkelingen die we afgelopen jaren in een rap tempo achter elkaar hebben gehad.

Sinds de Tweede Wereldoorlog wordt de vervreemding van onszelf nog eens versterkt doordat we met zijn allen toch wel streven naar effectiviteit, efficiëntie en nuttigheid.
De omgang met anderen mensen lijkt steeds meer in het teken te komen te staan met deze criteria. Het “echte” contact tussen mensen verschuift en wordt aan regels gebonden. Ook de computertechnologie en de telecommunicatie leggen een vergrootglas op deze ontwikkelingen. Het contact vandaag de dag tussen mensen is toch vaak van elektronische aard: snel & efficiënt. We appen wat af met zijn allen op een dag. Niet te vergeten social media.

Een hoop van deze vernieuwingen, mogelijk gemaakt door de wetenschap & technologie, die we de afgelopen jaren mee hebben mogen maken hebben toch wel een gezamenlijk gevolg: 1) de individualistische maatschappij en 2) we groeien op en worden volwassen in een cultuur waar voelen en aanraken de laatste jaren minder aanwezig is geweest.
Gelukkig (!) lijkt het de laatste paar jaar de aandacht zich beetje bij beetje te verschuiven naar gevoel, emotionaliteit en onderlinge verbondenheid. Verschijnt ook meer en meer de andere kant in tijdschriften, kranten en programma’s op de televisie. Ook de tijd waarin we nu leven en die ons overkomen is de afgelopen twee maanden, ondanks dat Corona echt wel heftig is voor vele, brengt bezinning op dit gebied. Wij, bij Maiden Magazine hopen héél hard dat deze verschuiving van gevoel, emotionaliteit en onderlinge verbondenheid er één is die gaat blijven. Wij moedigen dit alleen maar aan!

Als denken & voelen samenkomt

Hopelijk kunnen we als denkers weer voelers worden, waarbij het streven niet is om alléén maar ons eigen gevoel achterna te lopen. Mensen zijn redelijke wezens, in die zin dat we onze rede, oftewel ons verstand bezitten. Zo onderscheiden mensen zich onder meer van dieren, doordat ze kunnen denken en woorden kunnen geven aan hun gedachten en gevoelens.
Het kunnen denken geeft ons de mogelijkheid om afstand te nemen van onszelf of de situatie waarin wij ons verkeren. We kunnen onze gevoelens overdenken en bezien, wat ze voor ons betekenen en wat we ermee kunnen en willen doen. Op basis daarvan kunnen wij onze keuze maken (al is dit niet altijd zo’n kant-en-klaar gemakkelijk recept). Op die manier laten wij verstand en gevoel samengaan.

Verantwoordelijk zijn voor jezelf, betekent voortdurend zoeken naar een balans tussen verstand en gevoel. Waarbij deze twee elkaar onderling beïnvloeden. Het betekent ook zoeken naar jouw eigen oorspronkelijke beweging, los van verwachtingen en conventies. Dit ervaren van de eigen beweging, die afstemt op ons verstand, kan dienen als kompas. Een kompas voor ons handelen en de keuzes die we maken: het met elkaar en met onszelf omgaan.
Naast voelen & denken, zijn ook voelen & bewegen onlosmakelijk aan elkaar verbonden: je beweegt naar iets toe of van iets af. Dit kan niet alleen een beweging zijn waarbij wij ons daadwerkelijk verplaatsen, maar ook een beweging in ons lijf. Een gemoedstoestand: emotie.

Gevoel & emotie

Voelen doen we allemaal, de hele dag door. Het middel om een ander te bereiken is emotie. Emotie is een expressie van ons gemoed naar buiten, naar de ander toe. Kinderen tonen hun (pure) emoties, volwassenen hebben dit vaak afgeleerd. Zij hebben zich leren beheersen en tonen een gelijkmatigere expressie die minder authentiek is. Namelijk een expressie die minder van onszelf is, maar een expressie van wat er van ons verwacht wordt door de mensen om ons heen, onze opvoeding, religie, cultuur en maatschappij.
De aangeleerde beweging is dan meer aangepast en daarom misschien vrij normaal. Maar past het nog wel bij ons? Laat het zien wat jou echt raakt of beweegt? Raken we daardoor niet te veel verwijderd van wie we echt willen zijn?

Mensen worden als voelers geboren. Pasgeborenen kunnen nog niet denken en verkennen de wereld uitsluitend via hun gevoel. Zij maken onderscheid tussen gevoelens van behagen en onbevangen. Of van lust en onlust. Hier reageren ze in eerste instantie op. Voelen hoeven baby’s niet te leren, dat kunnen zij al.

Later vaker zien wat je dwars zit.

Waarom bellen we onze vrienden niet op, op het moment dat we ons rot voelen? Maar bellen wij ze pas daarna, als het ergste leed geleden is?
Waarom is het zo lastig om jezelf te laten kennen? Om te vertellen wat er echt in je omgaat, ook op moeilijke momenten?
Dat komt omdat we bang zijn om ons kwetsbaar op te stellen. Dit heeft te maken met schaamte en angst voor uitstoting. We zijn bang dat mensen ons niet meer mogen, als zij de waarheid weten over wie we zijn, waar we vandaan komen of waar we mee worstelen. Niets is pijnlijker dan voor de dag te komen en te worden afgewezen om wie je écht bent.

Gevoelens of emoties worden opgeroepen door situaties of personen. Gevoelens en emoties overkomen ons, die kunnen we niet (uit)kiezen. Het bewust worden van gevoelens kan wel dienen als kompas, doordat het richting kan geven aan ons handelen. We worden als voelers geboren, maar dat moeten we wel onderhouden. De kans dat je wordt afgewezen als je je kwetsbare zelf laat zien, is juist veel kleiner omdat je mensen eerder raakt. Het uitten van emoties en/of gevoelens is een uiting tot contact. Ondanks dat het niet zoveel zin heeft om alles wat je voelt te verwoorden, niet voor jezelf als voor de ander. Blijkt het toch wel vaak dat het verwoorden van jouw gevoel, verschillende positieve effecten kan hebben:

• Je krijgt inzicht in jouw eigen gevoelens, als je deze onder woorden (probeert) brengt.
  Het zoeken naar woorden voor wat jij voelt, betekent dat je kunt waarnemen wat jouw gevoel voor jou betekent. Op deze manier breng je voor jezelf orde aan. Gevoel is vaak niet eenduidig. Het is soms vaag of chaotisch, maar met het zoeken en vinden van jouw woorden kan deze “puzzel” worden ontrafeld. Door het ontrafelen van deze puzzel kan het jou inzichten geven in jouw innerlijke wereld.

• Verbondenheid
  Daarnaast zorgt het onder woorden brengen van jouw gevoelens er niet alleen voor dat jij contact met jezelf maakt, maar ook dat je contact maakt met een ander. Het zorgt voor verbondenheid. Jij laat jezelf zien aan de buitenwereld door je mislukkingen, onzekerheden en worstelingen te delen en hiermee laat je zien dat je iemand vertrouwd.
  Daarnaast kun je in dat contact de ander gebruiken als spiegel of klankbord: jij geeft iets aan en de ander reageert. Zo ontstaat er een wisselwerking, een wederkerigheid. Omdat je door jezelf open te stellen ook de ander uitnodigt om hiermee hetzelfde te doen, waarbij het vertrouwen verder kan groeien.
  
  Gevoelens en/of gedachten delen betekent dat jij de ander betrekt in wat jou beweegt of raakt. Waardoor jij je dan ook weer verbindt met de ander. Deze ontstaat niet als jij jezelf terugtrekt en het denkproces alleen maar in jouw eigen hoofd laat afspreken. Of als je helemaal geen woorden geeft aan wat jij voelt.
  Bovendien is het ook fijn om te merken dat anderen ook problemen hebben in de liefde, op het werk of met hun gezondheid. Als jij ergens mee rondloopt en je hebt het gevoel dat jij de enige bent, dan is dat extra pijnlijk. Maar als jij hoort dat anderen hier ook mee worstelen, of het nu dezelfde situatie is of een soortgelijke, dan haal dat iets van dat pijnlijke gevoel dat jij jezelf hebt opgelegd weg.

• Beter voor je mentale gezondheid
  Volgens hoogleraar en bestsellerauteur Brené Brown verliest schaamte aan kracht als we erover praten. Dat geldt voor schaamte over een traumatisch verleden, maar ook voor schaamte over jouw dikke buik of slechte schoolprestaties. ‘Wanneer er iets beschamends gebeurt en we houden het binnen, dan gaat het groeien en woekeren. Het gaat aan ons vreten. Wees er open over en de schaamte wordt minder,’ schrijft Brown in haar boek De moed van imperfectie dat ze schreef op basis van onderzoek dat zij heeft gedaan. Volgens Brown zouden we geboren moeten worden met een soort waarschuwingstekst als op sigarettenpakjes. ‘Pas op: onderdrukking van je ware zelf kan leiden tot stress, depressie, eetstoornissen, verslavingen, prikkelbaarheid, woede-uitbarstingen, relatieproblemen en onverklaarbare somberheid.’

Je zult de signalen moeten opmerken en op waarde leren schatten. Wat niet altijd gemakkelijk is, omdat we niet meer gewend zijn ons zo bewust op ons lichaam en gevoel te richten. Je kunt ervoor kiezen om niets (mede) te delen, maar dan blijf je alleen met wat je ervaart en voelt. Dit kan leiden tot hersenspinsels of gepieker.
Pas als we ons bewust zijn van de gevoelens die zijn opgeroepen, kunnen we ze plaatsen in ons eigen referentiekader van waarden en normen, goed en kwaad en datgene wat we geleerd hebben van onze levensgeschiedenis.

Hoe? Door ze te benoemen. Daardoor kunnen we onze gevoelens herkennen, erkennen en op waarde schatten. Waar we dan uiteindelijk zelf kunnen bepalen wat we ermee doen. 
Ondanks onze angst om ons ‘ware gezicht’ te tonen, zijn er goede redenen om dat wél te doen. Jezelf laten zien, zonder franje, zonder iets te verbloemen, kan je veel brengen. Als je altijd maar doet of alles goed met je gaat, loop je immers de liefdevolle steun van vrienden mis, en het troostende besef dat ze je nemen voor wie je bent, ondanks je minder fraaie kanten. 

Houdt alleen wel de ongeschreven regel in jouw achterhoofd, die je maar beter in acht kunt nemen voordat je iets kwetsbaars met iemand deelt. Zo moet de zelfonthulling die je wilt delen met de ander, bij de relatie kloppen die je met iemand hebt. Een handige vuistregel: hoe closer je bent met iemand, hoe meer jij over jezelf kunt vertellen.
Als je intimiteiten deelt met mensen die jij amper kent, dan kunnen zij je gaan zien als onzeker of ‘niet helemaal in orde’. En dat is zeker niet wat wij bij Maiden Magazine jou willen aanraden, maar wees begrensd en kieskeuring in wat jij aan wie laat zien. Als jij 2 of 3 mensen hebt waar jij bij terechtkunt met niet alleen jouw verhaal maar ook met jouw gevoelens en emoties, dan mag je jezelf een gelukkig mens noemen!